Dat de term ‘circulaire economie’ inmiddels de status van “hyperhype” heeft bereikt zal niemand ontgaan zijn. Als paddenstoelen vliegen de ideeën, initiatieven, beleidsnota’s en ambitieplannen uit de grond. Het is dan ook niet zo opmerkelijk dat er ook op de 2018 editie van de Dutch Design Week in Eindhoven veel circulaire initiatieven, ideeën en ontwerpen te vinden waren. Eén daarvan was het project Landscape Furniture van Rik Maarsen. Rik ontwierp een TV-meubel dat gemaakt was van restafval uit de lokale agrarische sector. Hoe dat precies in elkaar steekt lees je hieronder.
Zoals hierboven gemeld, zijn er veel circulaire initiatieven en ideeën, ook op Dutch Design Week. Maar bij dit project waren er meerdere factoren die dermate onze aandacht trokken dat we meenden er wat dieper op in te moeten gaan.
Als eerste was het enthousiasme waarmee over het project verteld werd aanstekelijk. Nu hebben we over de jaren heen geleerd dat het loont om systematisch beurzen en tentoonstellingen af te lopen omdat vaak de opmerkelijkste verhalen in de periferie te vinden zijn. Dus zo kwam het dat we laat in de middag op een donkere regenachtige vrijdag ergens in een gebouw op Sectie -C het project Landscape Furniture tegen kwamen. En daar stond een persoon bij die heel enthousiast over het project vertelde. Nu is dat niet zo bijzonder, de meeste ondernemers en ontwerpers die we tegenkomen zijn razend enthousiast over hun project. Echter, in dit geval was het niet de ontwerper die voluit sprak over het project, maar zijn vader.
Ambitieus
De daadwerkelijke ontwerper van Landscape Furniture is namelijk Rik Maarsen, beter bekend als Rik Makes. En Rik was dermate ambitieus dat hij maar liefst twee afstudeerprojecten presenteerde tijdens de Dutch Design Week. Naast Landscape Furniture stond Rik ook met project ‘Materialised Theory’ op de Campina Locatie, waar hij dus was toen wij op Sectie-C waren. Toevallig, of moeten we zeggen gelukkig, hadden we ook dat project op de gevoelige plaat vastgelegd.
Eenvoud
De tweede factor die ons opviel aan het concept Landscape Furniture begon ook met een ‘E’, namelijk eenvoud. En dat is niet negatief bedoeld, in tegendeel. Iets eenvoudig houden kan uitermate lastig zijn. Wie is immers niet bekend met de afkorting KISS van Keep It Simpel Stupid.
Spaanplaat
Laten we even inzoomen op het concept zelf, wat maakt dit dat wij enthousiast zijn over dit ontwerp? Dat is in eerste instantie niet het ontwerp van het TV-meubel zelf, maar het materiaal waar de TV-kast van is gemaakt. Daarin zit de ‘magic’
Rik heeft een biologisch afvalvrij alternatief ontworpen voor de traditionele spaanplaat. Een spaanplaat is een plank gemaakt van samengeperste en gelijmde houtsnippers. Echter in de traditionele varianten worden vaak nog schadelijk lijmen en afwerkingen gebruikt. Daardoor is onder andere het scheiden van de materialen aan het einde van de levensduur een uitdaging.
Het TV-meubel van Rik is gemaakt van spaanplaat gemaakt van restafval afkomstig van lokale agrarische activiteiten. Om de spaanplaat te maken kan Rik de snippers gebruiken van verschillende gewassen zoals hennep en stro. Maar ook versnipperde boeketten kunnen omgezet worden in biologisch spaanplaat. In de toekomst moet het ook mogelijk zijn restafval van rijstbouw te verwerken tot spaanplaat.
Om van een berg versnipperd agrarisch restafval tot een spaanplaat te komen heb je ook nog lijm nodig. De lijm die Rik gebruikt maakt hij zelf en is biologisch gebaseerd en biologisch afbreekbaar omdat de lijm is gebaseerd op aardappelzetmeel.
Het TV-meubel
Het skelet van het TV meubel dat te zien was op Sectie-C is opgebouwd uit spaanplaat gemaakt van hennep. Dit zorgt voor een grovere structuur met een ruwer oppervlak. De deurtjes zijn gemaakt van strovezel en hebben daardoor een fijnere structuur en voelen daardoor gladder aan.
Zoals op de foto’s is te zien is het materiaal dermate compact en sterk dat je er zonder problemen in kan boren en schroeven, zodat je zonder zorgen het hangwerk voor de kastdeurtjes kan monteren.
Maar waar is nou de circulariteit?
Nu we weten hoe het TV-meubel is opgebouwd kunnen we inzoomen op het circulaire aspect, want alleen iets opbouwen van restafval maakt het nog niet circulair.
Zoals Rik ook uitbeeldt met de hoopjes stof voor het TV-meubel op Dutch Design Week stand, is de uitdrukking van “stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren” van toepassing is op Landscape Furniture.
Het materiaal breekt af als het in contact komt met regen/water. De lijm binding valt uit elkaar waardoor de snippers los komen.
Als het materiaal onder de grond word gestopt gaat het proces sneller. De zetmelen worden voeding voor wat groeit en bloeit terwijl de vezels vocht vast houden.
De circulariteit wordt dus gestart door Moeder Natuur wanneer zij een Landscape Furniture meubel besprenkelt met regendruppels. Want zoals Rik ons mededeelt: “het materiaal breekt af als het in contact komt met regen/water. De lijm binding valt uit elkaar waardoor de snippers los komen. Als het materiaal onder de grond word gestopt gaat het proces sneller. De zetmelen worden voeding voor wat groeit en bloeit terwijl de vezels vocht vast houden”
Echter zo lang er geen water op komt blijft de integriteit van het materiaal intact. Rik heeft één van de prototypes al een jaar op kantoor staan en die is, op moment van schrijven, nog puntgaaf.
Commercieel Circulair
Nu komen wij best wel heel veel projecten tegen in de wereld van ‘cleantech’ en circulariteit. En ondanks heel veel ronkende verhalen van financiers, Triple Helix organisaties, consultants etc etc blijkt een duurzaam circulair bedrijfsmodel in de praktijk toch iets meer voeten in de aarde te hebben dan dat de verhalen doen vermoeden.
Echter zien wij in dit concept wel mogelijkheden om een duurzame mate van schaal en schaalbaarheid te behalen dat het commercieel wel eens interessant kan gaan worden. En dat trok zeker onze aandacht.
Wij hopen dat we in de toekomst nog veel van Rik en zijn materiaal gaan horen. Want laten we eerlijk zijn. Een tuinmeubel gemaakt van dit materiaal is toch veel gaver dan die eeuwige witte stoeltjes waarvan de poten altijd breken.
Wij zien ons aanstaande zomer al zonnen op een tuinstoel gemaakt van dit materiaal op een van de vele stadsstrandjes die Nederland rijk is. Moet het wel droog blijven natuurlijk.
